Gündüz idrar kaçırma nedir?
Gündüz idrar kaçırma, çocuk uyanıkken kontrol edilemeyen idrar kaçaklarıdır. Bu idrar kaçakları damla damladan bulunduğu yeri ıslatmaya kadar farklılık gösterebilir.
Gündüz idrar kaçırma ne sıklıkla görülür?
Gündüz ıslatma, kızlarda erkek çocuklara göre iki kat daha yaygındır. 4 ile 12 yaş arasındaki çocukların yaklaşık % 8-10’nunda gündüz ıslatma şikayeti görülür. En çok, okul çağındaki çocuklar arasında yaygındır.
Gündüz idrar kaçırmanın nedeni nedir?
Gündüz idrar kaçırma birçok nedene bağlı olarak meydana gelebilmektedir. Bu nedenlerin temelinde ya da sonucunda pelvik taban kaslarının fonksiyon bozukluğu yatmaktadır.
- Aşırı aktif mesane: Aşırı aktif mesane, dolum aşaması sırasında mesane kaslarının kasılmasıdır. Aşırı aktif mesaneli çocuklarda işeme isteği aniden gelir. Yakında tuvalet yoksa da son anda çişlerini kaçırırlar. Aynı zamanda çok acil işeme ihtiyacı hissedip, çok az işedikleri olur.
- Disfonksiyonel işeme: Çoğunlukla aşırı aktif mesane ile beraber işeme sırasında istemli sfinkter (anüs çevresi kaslar) kaslarının anormal kasılmasıdır. Edinilmiş olduğu ve mesane fonksiyonunun tamamen kaybı ile sonuçlanabileceği kabul edilir. İşeme sonrası mesanede rezidü (kalıntı) idrar kalması, İdrar yolu enfeksiyonu, idrarın geriye böbreğe kaçışı sık eşlik eden durumlardandır.
- Az aktif mesane: Bu çocuklarda işeyebilmek için gereken mesane kasılması, daha az meydana gelir. Mesane kapasiteleri olması gerekenden daha fazladır. Genelde bu çocuklar günde 3’ten daha az tuvalete giderler.
- İşemeyi erteleme: Bazı çocuklar; oyuna dalmak, üşenmek vb. nedenlere bağlı olarak işemelerini ertelemektedir. İşemeyi erteleyen çocuklarda pelvik taban kaslarına daha fazla yük biner ve bu kasların fonksiyonu bozulur. Bu duruma mesanede idrar kalma ve idrar yolu enfeksiyonu gibi problemler eşlik eder.
- Kabızlık: İçi kaka dolu bağırsaklar mesaneyi sıkıştırır ve rahatsız eder.
- İdrar Yolu Enfeksiyonları
- Giggle İnkontinans: Çok özel bir durum olup, çocuklar gülerken idrar kaçırma durumudur. Genellikle bu çocukların pelvik taban kasları zayıftır.
- Anatomik anomaliler
- Gelişimsel gecikmesi olan veya otizmli çocukların normal mesane kontrolünü kazanmaları yaşıtlarından daha uzun sürebilir.
Gündüz idrar kaçırma için hangi tetkik ve değerlendirmeler yapılmalıdır?
Gündüz ıslatması olan çocuğa doktor ilk önce, ıslatmanın tıbbi bir durumun belirtisi olup olmadığını keşfetmek için detaylı hikaye alma ve fizik muayene yapar. Doktor, aileye ve çocuğa idrar kaçırma hakkında ne zaman ve ne sıklıkta olduğu gibi sorular soracaktır. Fizik muayenenin bir parçası olarak, çocuğun karın, rektum (makat), omurga ve genital bölgesini incelenir. Gerekirse çocuğun idrar yapma şekli izlenir. Fizik muayenenin sonuçlarına bağlı olarak, aşağıdaki gibi başka testler de istenebilir:
- Mesane veya böbrek enfeksiyonundan şüpheleniliyorsa, idrar tahlili, idrar kültürü ve duyarlılık testi.
- Üriner sistemdeki doğum kusurlarından şüpheleniliyorsa, ultrason, sistoskopi, intravenöz piyelogram veya işeme sistoüretrogramı. (Gündüz ıslatma, üriner sistemin gelişimindeki problemlerle ilişkili olabilir.)
- Mesanenin sinir sistemi kontrolünün eksikliğinden şüpheleniliyorsa ürodinami çalışması.
- Bu yapılan bütün tetkikler normal çıkabilir. Bunlarla birlikte aynı zamanda pelvik taban fizyoterapistlerinin pelvik taban kaslarının fonksiyonunu değerlendirmesi gerekmektedir. Pelvik taban kaslarının fonksiyonu yukarıdaki testlerle anlaşılamaz. Bunun için pelvik tabandaki kaslara manuel veya yüzeyel elektrotlarla yapılan EMG değerlendirilmesi gerekmektedir.
Tuğtepe Çocuk Urolojisi ve Cerrahisi olarak idrar kaçırma problemini nasıl tedavi ediyoruz?
Pelvik taban kaslarınını değerlendirdikten sonra tedavi programını kişiye özel belirliyoruz. Biz yaptığımız tedavide pelvik tabanı ve pelvik tabanla ilişkili bütün kasları ele alıyoruz. Tedavi programımızın içinde manuel terapi, diyafram solunumu, egzersizler, pelvik taban egzersizleri, biofeedback gibi birçok farklı işlem yer alıyor. Anüsün çevresine yapıştırdığımız elektrotlarla çocuğun kasını kullanarak bilgisayar oyunları oynatıyoruz ve tedaviyi daha eğlenceli hale getiriyoruz. Örneğin; bilgisayar ekranında bir uçak yer alıyor. Çocuk pelvik taban kaslarını sıktığı zaman uçak havalanıyor. Gevşek bıraktığı zaman aşağı iniyor. Oyunlarla daha çabuk ve eğlenceli bir şekilde bu kasların aktivitesini öğretmeye çalışıyoruz.
Bu yapılan tedavilerin sonucunda, çocuğun pelvik taban kaslarının fonksiyonunu yeniden kazanmasını sağlıyoruz. Böylelikle doğru işemeyi ve dışkılamayı öğretiyoruz. Fonksiyonunu yeniden kazanan pelvik taban kasları sayesinde şikayeti olan çocuklarda gündüz ve gece kuru kalmayı başarıyor.
Gündüz idrar kaçırma tedavi edilmezse ne olur?
Gündüz idrar kaçırma okul çağındaki çocuklarda büyük strese neden olabilir ve çocuğun özgüvenini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle, gündüz idrar kaçırması olan çocukların mümkün olduğunca erken tanımlanması ve tedavi edilmesi gerekmektedir.
Damla damla bile olsa gündüz idrar kaçırma problemi ileride çok daha ciddi sorunlara yol açabilir. Aileler idrar kaçırmayı “Bir süre sonra geçer, çocuktur kaçırır.” gibi nedenlere bağlı olarak dikkate almamaktadır ve tedavi sürecini ertelemektedir. Pelvik taban kaslarının fonksiyonu düzeltilmeden ve mesane-bağırsak eğitimi verilmeden süreci zamana bırakmak çocuklarda idrar kaçırmanın artarak devam etmesine neden olabilmektedir.
Sadece idrar kaçırma şikayeti olan çocuğun zamanla bu şikayetine; kaka kaçırma, idrar yolu enfeksiyonu, psikolojik problemler eklenerek karışık bir sağlık problemi haline gelebilir.Tedavisi ertelenen veya hiç tedavi edilmeyen çocuklarda bir süre sonra mesanelerinde idrar kalmaya başlar, kalan idrar böbreklere geri kaçmaya başlar ve böbreklerde kalıcı hasarlar meydana gelebilir.
Disfonksiyonel işeme veya az aktif mesane gibi durumlarda ileri yaşlarda mesane işlevini tam olarak kaybedebilir ve çocuk işemeyi sağlıklı yapamayabilir. Mesane yapısı bozulabilir. Böbrek yetmezliği olan çocukların geneli ailelerin basit gibi gördüğü idrar kaçırma ve idrar yolu enfeksiyonu şikayeti ile başlamaktadır. Bu nedenle gündüz idrar kaçırma şikayeti basite indirgenmeden çocuk ürologuna başvurulmalıdır.