Mesane ya da idrar kesesi olarak bilinen bu organ, idrarın geçici olarak depolanmasından ve boşaltılmasından sorumludur. Bir mesanenin sağlıklı çalışabilmesi için idrarı tutabilmesi ve tamamen boşaltabilmesi gerekmektedir. Gece ve/veya gündüz idrar kaçırma şikayeti yaşayan bazı çocuklarda mesane ve beyin arasındaki iletişim doğru kurulamaz. Bu tür durumlarda mesanenin yeniden eğitilmesi gerekmektedir. Mesanenin yeniden eğitilmesi çocuğunuzun işeme rutinini takip etmesine, kuru kalmasına ve kazaların önlemesine yardımcı olacaktır.
- Mesane kontrolünün iyi sağlanması, beyin ve mesanenin birlikte çalıştığı anlamına gelir.
- Mesane rutinini takip etmeyi öğrenmek, çocuğunuzun işeme alışkanlıklarını daha düzenli hale getirmesine yardımcı olarak ıslanmayı önler.
- Çocuğunuzun mesanesini yeniden eğitmek zaman, anlayış ve sabır gerektirir.
Birçoğunuzun kulağına garip gelse de mesane eğitilebilir bir organdır. Yapısı gereği bir balona benzer ve bu esneme –büzülme kabiliyeti sayesinde kolay adepte olabilme becerisi geliştirir. Peki eğitim nasıl olacak derseniz, çocuğunuzun birçok şeyi öğrenme ve beceri kazanma alışkanlığındaki gibi rutinler oluşturmak mesane eğitiminde en etkili yoldur.Tıpkı okullarda öğrenilen derslerin rutinler halinde ev ödevi şeklinde verilmesi öğrenmeyi ve konuya hakim olma becerisini arttırıyorsa, tuvalet rutinleri oluşturmak da mesane eğitiminin başarıya ulaşmasını sağlayacaktır. Mesane eğitimi sayesinde çocuğunuz işeme alışkanlığını daha düzenli hale getirmeye başlayacaktır.
Mesane eğitimi sayesinde;
- Çocuğunuz ıslanmayı önleyebilir ve daha uzun süre kuru kalabilir.
- Çocuğunuzun yaşadığı aciliyet hissi daha az olabilir.
- Çocuğunuzun sık sık tuvalete gitme isteği azalabilir.
- Düzenli bir işeme alışkanlığının edinilmesi idrar yolu enfeksiyonlarının önlenmesine yardımcı olabilir.
Mesane nasıl çalışır?
Bir bebek mesanesini ne zaman boşaltacağına veya işeyeceğine karar veremez; dolduğunda mesane kendiliğinden boşalır. Çocuklar büyüdükçe mesanelerini kontrol etmeyi öğrenirler. İşte bu aşamada işin içerisine beyin girer.
Mesane kontrolünün iyi olması, beyin ve mesanenin birlikte çalıştığı anlamına gelir. Mesane beyne donduğunu söyler ve beyin de çocuğa mesanenin boşalacağı bir tuvalet bulması gerektiğini söyler.
Çoğu çocuk, genellikle yedi yaşına kadar mesanelerini tamamen kontrol edebilmeyi öğrenir. Ancak bazı çocukların bu süreçte daha fazla yardıma ihtiyacı olabilir.
Mesanenin iyi kontrol edilememesi aşağıdaki problemlere yol açabilir.
- Bir çocuğun gün boyunca birçok kez idrar kaçırması
- Günde 7’ den fazla kez idrara çıkması (alınan sıvı miktarı idrar çıkma sıklığını arttırabilir)
- Ani, sıkışma ve aciliyet hissi ile tuvalete çıkması
Çocuğunuz mesanesini kontrol edemezse, gündüz ve gece çiş kaçırma kazaları yaşayabilir.
Bebeklerin çiş yapması, beyinden değil, omurilikten gelen mesajları içeren basit bir refleks ark tarafından kontrol edilir. Çocuklarda ise idrara çıkma beyin tarafından kontrol edilir.
Mesane eğitimine başlamadan önce bazı öneriler.
Çocuğunuzun mesanesini yeniden eğitmek zaman, anlayış ve sabır gerektirecektir. Çocuğunuz için güvenli ve destekleyici bir ortam yaratmanız eğitimin etkinliğini ve motivasyonunu arttıracaktır. Çocuğunuzla birlikte, sorunun üstesinden gelmek için stratejiler geliştirin. Bu süreçte eğitimin ara verilmeden rutinler halinde yapılması eğitimin etkinliğini attırmanın yanı sıra mesanenin uyum yeteneğinin daha kısa sürede oluşturarak adapte olmasını sağlayacaktır. Bu süreçte çocuk ürologu ve pelvik taban fizyoterapistinin bulunduğu multidisipliner bir ekipten destek almanız tedavinizi güçlendirecektir. Mesane eğitiminin yanı sıra pelvik taban kaslarının da eğitilmesi ve fonksiyonel halde kullanılmasının sağlanması şikayetlerin tamamen ortadan kalkmasına yardımcı olacaktır.
Mesane eğitimi için bazı ipuçları
Öncelikle belirtmeliyim ki her çocuğun şikayeti biricik olup, tedavi yaklaşımları da bir o kadar kişiye özgü tasarlanmalıdır. Bu nedenle çocuğunuzun şikayetinin altında yatan tıbbi sorunu muhakkak bir çocuk ürologundan öğrenmelisiniz. Ve doktorunuzun önerdiği yaşamsal değişikliklere giderek size en uygun mesane eğitim modelini seçmelisiniz. Çünkü mesane eğitimlerinin içerikleri çocuklara göre değişmekte olup ihtiyaçlarına göre belirlenmektedir. Bu anlamda çocuğunuz için en doğru eğitim modeline doktorunuz ve pelvik taban fizyoterapistiniz karar verecektir.
Çocuğunuz gün boyunca daha fazla su içmelidir.
- Su, çocuğunuzun içebileceği en sağlıklı sıvıdır. Böbreklerin ve mesanenin doğal olarak yıkanmasına yardımcı olur.
- Çocuğunuzun normalde yemeklerle içtiği süt ve meyve suyunun yanı sıra, su miktarını yavaşça artırın. Sonunda, çocuğunuz gün boyunca yaşına uygun miktarda su tüketmeye başlayacaktır.
- Çok miktarda meyve suyu çocuğunuzun mesanesini tahriş edebilir. Meyve sularının çoğu asidiktir. İşeme sırasında yanmaya ve kaşıntıya neden olabilirler. Meyve suyunu sınırlamayı veya suyla seyreltmeyi deneyin.
- Çocuğunuzun öğretmeninden, çocuğunuzun gün içinde daha fazla su içmesine izin vermesini isteyin. Örneğin, öğretmene çocuğunuzun sırasında bir su şişesi tutabileceğini sorun.
- Çocuğunuzun, düzenli saatlerde tuvalete gidebilme becerilerini sağlayana kadar (mesane kontrolü sağlayıncaya kadar) okulda özel banyo ayrıcalıklarına ihtiyacı olabilir. Çocuk ürologundan bunu açıklayan bir okul mektubu isteyin.
Tuvalet saatlerine uyulması mesane eğitimini pekiştirecektir.
- Çocuğunuzun düzenli bir işeme rutini geliştirmesi gerekebilir. Çocuğunuzu, ihtiyacına göre değişmekle birlikte her 2-3 saatte bir tuvalete gitmesi konusunda teşvik edin.
- İşeme rutini saatleri oluştururken okuldaki teneffüs saatlerini dikkate alın.
- Çocuğunuz uzun süre idrar tutmamalıdır. Bu mesane kaslarını ve pelvik taban kaslarını strese sokabilir.
Mesaneyi rahatsız eden içecek ve yiyeceklerden kaçının.
- Çocuğunuz mesaneyi rahatsız kafein, portakal suyu, limonata, çay ve süt gibi içeceklerden kaçınmalıdır. Aynı zamanda kafein içeren çikolata ve diğer paketli gıdaların tüketiminden de uzak durulmalıdır.
Lifli gıdaların tüketilmesi oldukça değerlidir.
- Çocuğunuzun yaşına uygun miktarda lifli gıda tüketmesi önemlidir. Yüksek lifli bir diyet çocuğunuzun düzenli bir bağırsak rutinine sahip olmasına ve kabızlıktan kaçınmasına yardımcı olacaktır. Lif oranı yüksek gıdalar meyveler, sebzeler, kepek, tahıllar, kepekli ekmek, pirinç, fasulye ve mercimektir.
- Çocuğunuz kabız ise, mesanenin idrarla doldurulması daha zordur. Mesaneyi tamamen boşaltmak da zor olacaktır. Kabızlık, idrar yolu enfeksiyonunu ve/veya idrar kaçırma şikayetini tetikleyici rol oynar. O nedenle kabız olmaktan kaçınılmalıdır.
Günlük veye takvimin tutulması çocuğunuzun motivasyonu arttıracaktır.
- Çocuğunuzun ilerlemesini izlemek için bir günlük veya takvim kullanın. Bir günlük veya takvim çocuğunuzun mesaneyi yeniden eğitme ve kuru kalma çabalarını güçlendirmeye yardımcı olacaktır.
- Çocuğunuzun kendi takvimini yapmasına yardımcı olun. Bu, çocuğunuzun günlük bir rutin geliştirmesini destekleyecektir.
- Takvimi çıkartmalar veya resimlerle süslemek, çocuğunuzun kuru kalma çabalarını güçlendirmeye yardımcı olacaktır.
- Günlüğü, çocuğunuzun altı ay gibi bir süre boyunca kaydettiği ilerlemeyi izlemek için de kullanılabilir.
Bilinmelidir ki mesane eğitimi pelvik taban rehabilitasyonun yanında tamamlayıcı tedavi olarak kullanılmaktadır. Tek başına uygulandığı taktirde şikayetlerin geri dönme olasılığı maalesef daha fazladır.
Bizler de Tuğtepe Çocuk Ürolojisi ailesi olarak hastalarımıza özgü mesane eğitimlerini pelvik taban rehabilitasyon seanslarımıza entegre ederek tedavi sunmaktayız.
Sağlıklı ve mesane eğitimin rutine dönüştüğü günler dileğiyle…
Fizyoterapist Aygül Köseoğlu